Inzicht in veranderende opvattingen over de mens vanaf de 16e eeuw en de invloed daarop van de algemene ontwikkelingen in de wetenschap.
Reflectie op de historische benadering van beelden van de mens.
De zelfstandige analyse van primaire teksten.
|
|
De Wetenschappelijk Revolutie van de 17e eeuw betekende de doorbraak van de empirisch-mathematische benadering van de natuur. Deze zou herleidbaar zijn tot toetsbare universele natuurwetten. Men nam afstand van het oude aristotelische beeld van een bezielde kosmos. Op den duur zou dit leiden tot wat de ‘onttovering van de wereld’ wordt genoemd. Ten tijde van de Verlichting van de 18e eeuw ontstond het geloof dat het nieuwe wetenschappelijke inzicht ingezet kon worden ten bate van de mens en de samenleving.
De wetenschappelijke revolutie had niet alleen een verandering van het beeld van de natuur tot gevolg: zij had immense implicaties voor opvattingen over de mens. Ook de vraag naar de aard van de mens – wie zijn wij? - zou immers op (natuur)wetenschappelijke, empirische wijze te beantwoorden zijn. Hield Descartes in zijn dualisme nog vast aan een essentieel onderscheid tussen lichaam en ziel – ‘ik denk dus ik ben’- , denkers als Hobbes of Diderot vatten de mens op als een machine, gehoorzamend aan dezelfde natuurwetten als de materie. En zo deden zich fundamentele vragen voor naar de verhouding tussen lichaam en geest, natuur en bovennatuur, rede en emotie, gezondheid en geestesziekte, natuur en cultuur, het bewuste en het onbewuste. Naast de filosofie en de geneeskunde, die zich vanouds met dergelijke vragen bezig hielden, ontstonden in de 19e eeuw menswetenschappen als (para)psychologie, psychiatrie/psychoanalyse, sociologie. De vraag naar de wijze waarop kennis van de mens kan worden verkregen verdiepte zich. Die ontwikkeling gaat voort tot de hedendaagse Philosophy of the Mind en de neurowetenschappen. Zijn wij ons brein?
De opvattingen over de aard van de mens stonden daarbij in voortdurende wisselwerking met wetenschappen als biologie en natuurkunde. In deze cursus vormt het veranderende beeld van mens, in samenhang met de veranderende wetenschap, de rode draad.
|
 |
|