Leerdoel

Na het voltooien van deze cursus heeft de student:

-         kennis over de bouw en werking van de menselijke zintuigen en de neuronale processen die aan de waarneming ten grondslag liggen;

-         inzicht in de methoden waarmee zulke kennis verkregen wordt;

-         begrip van de samenhang van de zintuigen onderling en de relatie met het handelen (actie);

-         inzicht in de menselijke waarneming vanuit de volgende perspectieven: zintuiglijk, perceptueel, cognitief en formeel (theoretisch).

 

Inhoud

De waarnemingspsychologie is de oudste en verst ontwikkelde onderzoekstak van de psychologie. Aangezien mensen steeds via hun zintuigen in contact komen met de buitenwereld, wordt men op alle mogelijke terreinen van de psychologie en de sociale wetenschappen geconfronteerd met de beperkingen en de mogelijkheden van de menselijke waarneming. De waarneming (= perceptie) van de omgeving wordt mogelijk gemaakt door een aantal zintuigsystemen: het zien, het horen, de tastzin, de reuk en de smaak. Onderzoek heeft laten zien dat de indeling in deze klassieke vijf zintuigen niet meer dan een eerste benadering is. Binnen elk van deze bestaan subsystemen, zoals het kleurenzien, de toonhoogtewaarneming, de pijn- en de temperatuurzin en nog verscheidene andere. De waarneming is nauw verbonden met activiteit. Daarvan kan men vele voorbeelden vinden: doelgerichte acties, zoals bij het vangen, pakken, wijzen en navigeren, zijn zonder directe koppeling aan de waarneming onuitvoerbaar. De waarneming wordt in deze cursus dan ook steeds binnen een relevant actiekader geplaatst. Perceptie wordt mogelijk door processen waarvan het verloop en de resultaten op verschillende niveaus bestudeerd kunnen worden: het receptorniveau, het niveau van de afferente zenuwen en het brein, het cognitieve niveau en het niveau van het gedrag, zowel complex (bijv. lezen, zoeken, vangen) als eenvoudig (bijv. reactietijden, oogbewegingen). Naast een dieper inzicht in verschillende zintuigsystemen bestaat er ook behoefte aan meer algemene waarnemingstheorieën, waarin verschillende inzichten geïntegreerd zijn vanuit een centraal principe, bijvoorbeeld vanuit het principe van de aandacht. Tenslotte is het van groot belang te blijven zoeken naar formele (wiskundige) modellen die perceptueel gedrag of onderdelen daarvan kunnen beschrijven. In de cursus zal ook aandacht worden besteed aan de methoden voor het bestuderen van de waarneming.

 

Aspecten van academische vorming

Schriftelijk tentamen

Organisatorische vaardigheden

-         Planmatig werken

Vaardigheden in academisch denken

-         Bestuderen en structureren van informatie

-         Het kritisch bestuderen en analyseren van theorieën, beweringen en bevindingen